Zoals reeds eerder aangehaald gaat verandering gepaard met onzekerheid, vragen, kritiek en weerstand. Om dergelijke beleidshervormingen goed te managen is een goede voorbereiding onontbeerlijk. Onderstaande antwoordenlijst kan alvast dienen als leidraad om zo goed mogelijk te anticiperen op een aantal veel gestelde vragen.

Wat is een pesticide?

Pesticiden zijn bestrijdingsmiddelen met als doelstelling het doden van ongewenste dieren of planten. Het is een heterogene groep waartoe zowel de gewasbeschermingsmiddelen als de biociden behoren. Voorbeelden van pesticiden zijn herbiciden (tegen planten), fungiciden (tegen schimmels), rodenticiden (tegen knaagdieren), … Het gaat telkens om producten met een toxische identiteit en een breed toepassingsgebied.

Waarom wordt het gebruik van pesticiden verboden?

Het gebruik van pesticiden werd de voorbije jaren geleidelijk aan afgebouwd omwille van de schadelijke effecten op het milieu en de volksgezondheid.

Door hun veralgemeend gebruik en wijde verspreiding zijn ze namelijk in hoge concentraties aanwezig in onze leefomgeving, waar ze een bedreiging vormen voor onder andere de biodiversiteit en de waterkwaliteit. Door deze vervuiling staat ons drinkwatersysteem onder grote druk en zijn er desastreuze natuurverschijnselen zoals massale bijensterfte en visintoxicatie. Naar menselijk welzijn toe zouden pesticiden gelinkt zijn aan bepaalde aandoeningen zoals kanker. Het gecombineerd gebruik van pesticiden, het zogenaamde cocktaileffect, is tot op heden onbekend en kan een potentieel gevaar inhouden.

Ter bescherming van het milieu en de volksgezondheid is het dus van uitermate belang dat het gebruik van pesticiden wordt teruggedrongen tot een aanvaardbare norm. De nieuwe regelgeving richt zich hierbij vooral op de kwetsbare groepen (bv. zwangere vrouwen, kinderen en senioren) die een verhoogde gevoeligheid vertonen en dus extra beschermd moeten worden.

Hoe kan ik een pesticide herkennen?

Wanneer het gaat om een pesticide is dit meestal duidelijk aangegeven op de verpakking (bv. herbicide, rodenticide, …). Ook het herkennen van de meest voorkomende werkzame stoffen kan een handig hulpmiddel zijn ter identificatie: glyfosaat, MCPA, triclopyr, diflufenican en 2,4-D. Voor al de overige biociden waarvan het statuut onduidelijk is kan men de volgende website  raadplegen: http://echa.europa.eu/nl/regulations/biocidal-products-regulation/product-types.

Let op: ecologische pesticiden zijn eveneens verboden. Ze bevatten onnatuurlijk hoge concentraties van toxische, al dan niet synthetisch nagebootste, natuurlijke stoffen en zijn dus even schadelijk als de synthetische producten.

Op wie/wat is de pesticidenwetgeving van toepassing?

De wetgeving is van toepassing op alle terreinen in eigendom van een openbare instelling en alle verhardingen groter dan 200m² die toegankelijk zijn voor het publiek.

Voor de openbare instellingen (scholen, ziekenhuizen, kinderdagverblijven,…) geldt er een totaalverbod waarbij afwijkingen enkel kunnen worden verkregen via een procedureaanvraag bij de Vlaamse Milieumaatschappij. Het aantal goedgekeurde aanvragen is echter miniem en hebben vooral betrekking op omvormingsprojecten zoals begraafplaatsen. Deze regelgeving geldt zowel voor bedrijven van algemeen nut als commerciële bedrijven die gevestigd zijn op een domein van een openbare dienst. Bij betwisting is steeds de strengste regelgeving van toepassing.

Wat de  verharde terreinen betreft kan het zowel gaan om een terrein van een openbare dienst (totaalverbod) als om een terrein met een commerciële functie (totaalverbod of minimumgebruik). Het minimumgebruik (een pleksgewijze pesticidenbehandeling) is enkel toegelaten op verharde terreinen die groter zijn dan 200 m² (bv. een atletiekpiste). Kleinere verhardingen op private eigendom vallen niet onder de regelgeving.

Een particuliere regelgeving is tot op heden niet van kracht, maar het is wel voor iedereen verboden om pesticiden te gebruiken op trottoirs, bermen en langs waterlopen.

Is een pesticidenvrij beheer duurder of arbeidsintensiever?

Om een terrein gemakkelijker onkruidvrij te houden kan een heraanleg aangewezen zijn.  De kosten van deze omvorming zijn variabel (afhankelijk van onder andere de domeingrootte, de arbeidsduur en de aard van de werken), maar resulteren steeds in een arbeids- en kostenbesparing op lange termijn. Zo impliceert bijvoorbeeld het verwijderen van een buxushaag initieel een kost, maar naar de toekomst toe zal de nieuwe, duurzamere hagensoort een minimum aan onderhoud vergen.

Tevens is het aanbod van de alternatieve beheermethodes ruim en zijn investeringen dus niet per definitie een dure aangelegenheid. Daarnaast gaat het hierbij vaak over werktuigen die louter fysieke arbeid vereisen en dus geen gebruik maken van verbruiksartikelen (het aankopen van pesticiden is een continue meerkost). Tijdens de omvormingsprojecten kan eveneens een beroep worden gedaan op sociaal-economische initiatieven, naast de eigen werkploeg, om een tijdelijk verhoogde arbeidsdruk op te vangen.

Blijft het huidige straatbeeld behouden?

Neen, het straatbeeld wordt groener en natuurlijker. Kruiden worden opnieuw aanvaardbaar en de leefomgeving oogt verzorgd doch minder steriel.

Bij het streven naar een gelijkaardige beeldkwaliteit met een pesticidenvrij beheer liggen de kosten namelijk 4-10x hoger dan de huidige onderhoudskosten. Dit is financieel onhaalbaar en tevens overbodig mits een goede sensibilisatie van de burgers.

Wat is de gemakkelijkste manier voor een pesticidenvrij onderhoud?

De beste resultaten worden verkregen bij het combineren van alternatieve beheermethodes (bv. borstelen + nabranden; wel arbeidsintensief) of door het ontwerpen van onderhoudsvriendelijke terreinen.

Is er een vergrote kans op plagen en ziekten?

Neen, studies toonden zelfs aan dat gebieden waar intensief pesticiden worden gebruikt gevoeliger zijn voor plagen en ziekten omwille van een verstoord ecosysteem. Indien er zich toch een oncontroleerbare plaag of ziekte zich zou voordoen, met gevaar voor de economie, het milieu of de volksgezondheid, dan zijn er afwijkingen op het verbod mogelijk.

Waar is informatie verkrijgbaar over alternatieve beheersmethoden?

Informatie over een pesticidenvrij beheer is verkrijgbaar bij

Centrum Duurzaam Groen op info@centrumduurzaamgroen.be of 089/44 90 25 of op de website www.zonderisgezonder.be.